|
سکولاریسم
در زبانهای اروپایی ،بنا به تحققهای تاریخی متفاوت سکولاریزم ، اصطلاحات مختلفی شکل گرفته است معروفترین اصطلاحی که بویژه در کشورهای پروتستان رواج یافته ، واژة Secularism است که بر گرفته از واژة لاتینی Saeculum ( به معنای نسلی از انسانها )می باشد
|
|
| دسته بندی | علوم اجتماعی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 83 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 1000 |
اما در کشورهای کاتولیک عبارت Laicite 1 به کار می رود . این واژه ریشه یونانی “ Laos ” به معنای مردم و Laikos به معنای عامه مردم در برابر طبقه کاهنان و روحانیان ، اشتقاق یافته است . [1]
دو اصطلاح “ سکولار ” و “ لائیک ” [2] ، چه در زبان فارسی و چه در زبانهای اروپایی ، در بسیاری از موارد به صورت مترادف به کار برده می شوند . هر چندکه اصطلاح سکولار اعم از لائیک می باشد و برای آن معنایی وسیع تر از لائیک در نظر می گیرند .
برخی ،در مقایسه با واژة لاتینی “ Saecularis ” ، اصطلاح آلمانی “ Weltlich ” به معنای “ دنیوی ” یا “ این جهانی ” را معادلی برای اصطلاح Secular ، و همینطور اصطلاح “ Veweltichen ” به معنای “ دنیوی کردن ”یا “ این جهانی کردن ” را معادلی برای اصطلاح “ Secularization ” قرار دادند.2
در فرهنگ زبان و ادبیات عرب ، سکولاریزم به “ علمانیت ” ترجمه گشته است . البته باید خاطرنشان نمود که علی رغم قطعیتی که در زبان عربی در مورد علمانیت به عنوان معادل سکولاریزم ـ و نیز علمنه در برابر سکولاریزاسیون 3 وجود دارد ، اما در این میان دوابهام جدی در کار است که هنوز راه حل قطعی و مورد اتفاقی نیافته است : 1- برای نخستین بار چه کسی این اصطلاح را در فرهنگ و ادبیات عرب وارد ساخت ؟
2ـ و نیز منشأ اشتقاق این واژه چیست ؟
پاسخ به دو ابهام فوق ، مورد بررسی این مبحث نمی باشد زیرا زبان شناسان و علمای عرب پاسخهای متعدد و گوناگونی در این باره ارائه نمودند و به یک راه حل قطعی و مسلم دست نیافتند . این مطلب که آیا علمانیت از علم برگرفته شده و به نوعی معنای Scientism در آن ، تصمین شده است ، یا اینکه از عالم برگفته شده و با حذف الف به علمانیت تبدیل شده است ، میان زبان شناسان عرب به تواقی کلی دست نیافته است از اینرو در ادبیات عرب مبدأ و منشأ این واژه نیز مانند بسیاری از اصطلاحات دیگر همچنان نامعلوم می ماند .[3]
بنا به عقیده برایان ویلسون 2 ، بر اساس وجوه کارکردی اصطلاح سکولاریزم و سکولاریزاسیون تعابیر دیگری نیز می توان از آنان داشت ، وی می گوید :“ تعابیر دیگر و کمابیش محدودتری که به برخی از تحولات سکولاریزم و فرایندسکولاریزاسیون اشاره دارند ، عبارتند از :
تقدس زدایی 3 ، غیر روحانی کردن 4 ، و مسیحیت زدایی5 .6
خصوصی شدن دین 7 ، به حاشیه رانده شدن دین ، تبدیل شدن دین به نوعی فعالیت و سرگرمی اوقات فراغت ، نیز از مفاهیمی هستند که گاه از سوی جامعه شناسان دین به عنوان معادلهایی برای اطصلاح ارائه شده اند . 8
3) “ معادل های فارسی ”
در مورد برابر نهادة فارسی سکولاریم ، قطعیتی وجود ندارد و همچنان نویسندگان و اندیشمندان ایرانی برای رساندن این مفهوم از تعابیر متعددی استفاده می کنند . به اختصار به چند نمونه از این تعابیر اشاره می کنیم .
- “ سکولاریزم ” ؛
- “ دنیا پرستی و اعتقاد به اصالت امور دنیوی ، غیر دین گرایی ، نادینی گری ، دنیویت ، نادینی ، دین زدایی ، این دنیایی و غیر مذهبی ، دنیاگرایی ، گیتیانه[4] ( در برابر مینوی یا اخروی) ” .
برخی نیز ترجمة “ این جهانی ” را برای اصطلاح سکولاریزم بکار می برند . 2 و همینطور در نظر برخی دیگر از نظریه پردازان “ علمی بودن ” یا “ علمی شدن ” ، دقیق ترین ترجمة سکولاریزم است .3
2-“ سکولاریزاسیون ” :
رایج ترین معادل فارسی واژة سکولاریزاسیون “ جدا انگاری دین و دنیا ” 4 است . اما در تعابیر دیگر اصطلاح نیز بصورتهای مختلف ترجمه شده است از آن جمله؛ غیر دینی
شدن ، دنیوی ، نامقدس شدن [5] ، از قید کشیشی یا رهبانیت رها شدن ، دنیا پرست شدن و مادی شدن 2 که وجه مشترک همه آنها قداست زدایی و دین زدایی است . اما با وجود تمام این تعابیر متعدد و گوناگون ،بنظر می رسد که اصطلاح “ عرفی شدن ” در برابر سکولاریزاسیون و “ عرفی گروی ” در برابر سکولاریزم در حال تمکن یافتن است . و در رساله فوق نیز ، هر جا که از سکولاریزم و سکولاریزاسیون ، نام برده می شود ، مرا همان “ عرفی گروی ” و “ عرفی شدن ” می باشد . 3
3ـ “ سکولار ”: 4
سکولار به کسی می گویند که علاقه و گرایشی به امور معنوی و مذهبی ندارد . 5 در زبان فارسی این واژه را به “ دنیوی ” ، “ مادی “ ، “ غیر دینی ” ، ‚ غیر مقدس ”، و “عرفی ” ترجمه کرده اند . 6
به هر حال با توجه به تمامی تعابیر متعددی که در ارتباط با ترجمه فارسی اصطلاحات سکولار ،سکولاریزم و سکولاریزاسیون بیان گردید ، لازم به یادآوری است که این اصطلاحات نه تنها در زبان فارسی دقیق تعریف نشده و برداشت های نسبتاّ گوناگونی از معانی آنها وجود دارد ، بلکه در غرب هم تعریف آنها ، به ویژه سکولاریزم ، بحث بر انگیز و غیر روشن است . زیرا کاربر و تعریف آنها ، در طول زمان تغییر کرده و مثل بسیاری از مفاهیم علوم انسانی تعریف آنها با توجه به حرکت تاریخی و جغرافیایی آنها معلوم می شود . در بحث تطور تاریخی مفهوم سکولاریزم ، این مسائل روشنتر خواهند شد .
1-امروزه اصطلاح Laicite در زبان و فرهنگ کشور ترکیه به Laiklik تبدیل شده است .
1-طبق تعریف “ دایره المعارف بریتانیکا ” ؛ لائیک (laic ) یعنی تمایز دین از سیاست .
2- نکاتی پیرامون سکولاریزم ، مراد فرهادپور ، ص 14 .
3-Secularization
1-حمید رضا شریعتمداری ، سکولاریزم در جهان عرب ، ص21 .
2-Brayan R . Wilson ، یکی از برجسته ترین چهره های تزسکولار سازی در جامعه شناسی ادیان .
3- Desacralization .
4- Laicization.
5- Dechristianization.
6-برایان ار . ویلسون ، “ سکولاریزاسیون ” ، مرتضی اسعدی ، ص 128 .
7- Privatization of Religion .
8ـ همایون همتی ، “ ناکامی در تبیین معنا و مبنای سکولاریزم ” کتاب نقد ، صص 7-196 .
1-ماری بریجانیان ، فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی ، ج2 ، ص 780 .
2-مراد فرهاد پور ، “ نکاتی پیرامون سکولاریزم” ، کیان 26 ، 1374 .
3- عبدالکریم سروش ، “ معنا و مبنای سکولاریم ” ، کیان 26 ، 1374 ، ص 6 .
4-بهاء الدین خرمشاهی ، “ علم و دین ” ،
.
1-همایون همتی ، “ سکولاریزم و اندیشه دینی در جهان معاصر ” ، قبسات 1375 ، ص 92 .
2-محمد تقی جعفری ، “ تحقیق و بررسی سکولاریزم ” ، قبسات 1375 ، ص 54 .
3ـ در مباحث بعدی سعی می گردد که این مفاهیم روشنتر شوند .
4 – Secular
5 – Not comcerned with spiritual or riligion.( oxford Dictionary ) .
6- محمد رضا باطنی ، فرهنگ انگلیسی ـ فارسی .
